Leiden heeft één van de oudste stations van Nederland, Na Haarlem, Amsterdam en Veenenburg het vierde. Aanvankelijk werd een provisorische halte buiten de Marepoort geopend op 17 augustus 1842. Door een geschil over een stuk grond kon de lijn pas later naar het in aanbouw zijnde station "buiten de Rijnsburgerpoort" worden doorgetrokken. Het ontwerp van F.W. Conrad, werd op 15 juni 1843 in gebruik genomen en stond ter hoogte van het huidige "Leiden Centraal"

De eerste trein reed in 1839 van station Haarlem naar het nu niet meer bestaande d’Eenhonderd Roe (net buiten Amsterdam). De lijn werd in 1842 door de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschapij, de HIJSM, uitgebreid naar Leiden via Veenenburg (tussen Hillegom en Lisse). De lijn werd vervolgens doorgetrokken via Den Haag naar Rotterdam.

In feite heeft Leiden na Haarlem zelfs het oudste nog bestaande station al werd het drie keer herbouwd. Eerdere stations - d'Eenhonderd Roe (1839), Willemspoort (1842), Veenenburg (1842), Marepoort(1842) - zijn in de loop der tijd opgeheven. Den Haag Hollands Spoor opende 9 december 1843, vlak daarna Weesperpoort en Abcoude aan de Rhijnspoorweg van Amsterdam naar Utrecht.

Van het eerste Leidse stationsgebouw uit 1843 zijn twee tekeningen bekend, Volgens een gravure uit die tijd moet het een fraai wit gebouw zijn geweest. Wat zou het stationsplein opfleuren als die schitterende gevel weer op zou doemen uit de vergetelheid - naast de bestaande moderne stalen constructie - door een soort tunnel in de tijd.

Het zou niet voor het eerst zijn dat Leiden twee stationsgebouwen naast elkaar had. Het tweede gebouw, een ontwerp van Dirk Margadant uit 1879, ook met boogramen, werd in 1955 afgebroken en een tijdje geduld in de schaduw van een herboren versie 3.0 door H.G.J.Schelling met een slank torentje. Ook dat moest er, in 1996, aan geloven om te worden vervangen door de huidige witte staalconstructie, ontworpen door Harry Reijnders.

Op de plaats waar de oude gevel moet herrijzen staan nu wat onduidelijke aanleunpandjes naast onheilspellende fietsenrekken onder een afzichtelijke spoorbak. Zelfs als alleen de witte gevel werd teruggezet zou dat het aanzien enorm opknappen. De ruimte erachter kan bijvoorbeeld een tentoonstelling herbergen met een overzicht van de Leidse spoorgeschiedenis.

Maar veel imposanter is natuurlijk een complete herbouw, zij het dat de achtergevel dan met de spoordijk samenvalt. Een zaal kan bijvoorbeeld in worden gericht zoals een 19e-eeuwse "Wachtkamer Eerste Klasse". En het is een stijlvolle plek om bijvoorbeeld de VVV te herbergen. Als het project economisch anders onhaalbaar zou zijn, dan moet er desnoods maar een winkel of fast-food in. Zolang het maar niet de gevel aantast.

Op de twee 19e eeuwse tekeningen is te zien hoe de omgeving nog parkachtig groen was. Dat zal wel niet meer lukken, maar een groen omlijste toerit zou een dankbare toevoeging zijn. Leiden verdient naast zijn oude glorie ook een stukje spoorhistorie !

Zo ver gezocht is het nou ook weer niet...
In de naaste omgeving is de Rijn- en Schiekade weer uitgegraven, is er een vestingwal herbouwd, inclusief korenmolen de Put en is de lange houten ophaalbrug teruggekeerd. Zelfs nu nog Nieuweroord. Even afgezien van de vele restauraties en de historische haven.