Herbouw station Leiden van 1843

Montage aquarel Last, Google streetview.
Hier een montage op eigen foto.

Laatste wijziging 13 oktober 2020 om 24 uur. Zie voetnoot



HERBOUW één van de oudste stations van Nederland.

----------------------------------------------------------------------------------------------------

Leiden heeft één van de oudste stations van Nederland, Na Haarlem, Amsterdam en Veenenburg het vierde. Aanvankelijk werd een provisorische halte buiten de Marepoort geopend op 17 augustus 1842. Door een geschil over een stuk grond kon de lijn pas later naar het in aanbouw zijnde station "buiten de Rijnsburgerpoort" worden doorgetrokken. Het ontwerp van F.W. Conrad, werd op 15 juni 1843 in gebruik genomen en stond ter hoogte van het huidige "Leiden Centraal"

De eerste trein reed in 1839 van station Haarlem naar het nu niet meer bestaande d’Eenhonderd Roe (net buiten Amsterdam). De lijn werd in 1842 door de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschapij, de HIJSM, uitgebreid naar Leiden via Veenenburg (tussen Hillegom en Lisse). De lijn werd vervolgens doorgetrokken via Den Haag naar Rotterdam.

In feite heeft Leiden na Haarlem zelfs het oudste nog bestaande station al werd het drie keer herbouwd. Eerdere stations - d'Eenhonderd Roe (1839), Willemspoort (1842), Veenenburg (1842), Marepoort(1842) - zijn in de loop der tijd opgeheven. Den Haag Hollands Spoor opende 9 december 1843, vlak daarna Weesperpoort en Abcoude aan de Rhijnspoorweg van Amsterdam naar Utrecht.

Van het eerste Leidse stationsgebouw uit 1843 zijn twee tekeningen bekend, Volgens een gravure uit die tijd moet het een fraai wit gebouw zijn geweest. Wat zou het stationsplein opfleuren als die schitterende gevel weer op zou doemen uit de vergetelheid - naast de bestaande moderne stalen constructie - door een soort tunnel in de tijd.

Het zou niet voor het eerst zijn dat Leiden twee stationsgebouwen naast elkaar had. Het tweede gebouw, een ontwerp van Dirk Margadant uit 1879, ook met boogramen, werd in 1955 afgebroken en een tijdje geduld in de schaduw van een herboren versie 3.0 door H.G.J.Schelling met een slank torentje. Ook dat moest er, in 1996, aan geloven om te worden vervangen door de huidige witte staalconstructie, ontworpen door Harry Reijnders.

Op de plaats waar de oude gevel moet herrijzen staan nu wat onduidelijke aanleunpandjes naast onheilspellende fietsenrekken onder een afzichtelijke spoorbak. Zelfs als alleen de witte gevel werd teruggezet zou dat het aanzien enorm opknappen. De ruimte erachter kan bijvoorbeeld een tentoonstelling herbergen met een overzicht van de Leidse spoorgeschiedenis.

Maar veel imposanter is natuurlijk een complete herbouw, zij het dat de achtergevel dan met de spoordijk samenvalt. Een zaal kan bijvoorbeeld in worden gericht zoals een 19e-eeuwse "Wachtkamer Eerste Klasse". En het is een stijlvolle plek om bijvoorbeeld de VVV te herbergen. Als het project economisch anders onhaalbaar zou zijn, dan moet er desnoods maar een winkel of fast-food in. Zolang het maar niet de gevel aantast.

Op de twee 19e eeuwse tekeningen is te zien hoe de omgeving nog parkachtig groen was. Dat zal wel niet meer lukken, maar een groen omlijste toerit zou een dankbare toevoeging zijn. Leiden verdient naast zijn oude glorie ook een stukje spoorhistorie !

Zo ver gezocht is het nou ook weer niet...
In de naaste omgeving is de Rijn- en Schiekade weer uitgegraven, is er een vestingwal herbouwd, inclusief korenmolen de Put en is de lange houten ophaalbrug teruggekeerd. Zelfs nu nog Nieuweroord. Even afgezien van de vele restauraties en de historische haven.



Klikken op de foto's geeft het originele formaat.

Gravure A. Montagne.

Gravure met het station van 1843 uit het boek van A. Montagne: "De stad Leiden, Album, 1859".




Aquarel H.W. Last, Spoorwegmuseum Utrecht.

De aquarel van H.W. Last die werd gebruikt voor de twee montages. De tekening is in het bezit van het Spoorwegmuseum te Utrecht.




foto KLM aerocarto no. 19894.

Een anscihtkaart uit de vijftiger jaren tijdens de nieuwbouw van het derde station in 1955, terwijl het oude daarnaast in functie bleef. De rechter vleugel is al afgebroken om plaats te maken.




Tekening Chris Schut, Archief Leiden.

Een tekening van Chris Schut die de situatie met de twee stations naast elkaar toont vanaf de stationsweg.




Montage aquarel Last, Foto Ger Hungerink.

Het station van de aquarel van H. W. Last gemonteerd op een eigen foto van het huidige station. De foto is in kleur, de scene uit 1843 is in zwart-wit weergegeven. Een blik terug in de tijd...




Geschiedenis: Leids Jaarboekje 1954, pagina 146-171.

Aquarel: H.W. Last, Spoorwegmuseum Utrecht.

Gravure: A. Montagne, De stad Leiden, Album, 1859.

Luchtfoto: Ansichtkaart, KLM aerocarto no. 19894.

Tekening: Chris Schut, oude + nieuwe station, 1952




Links:

https://nl.wikipedia.org/wiki/Hollandsche_IJzeren_Spoorweg-Maatschappij

https://www.deopenbareruimte.nu/nieuws/de-5-oudste-stations-van-nederland/

https://nl.wikipedia.org/wiki/Station_Leiden_Centraal

https://nl.wikipedia.org/wiki/Station_Haarlem

https://nl.wikipedia.org/wiki/Station_d%27Eenhonderd_Roe

Tekening 1952: SignatuurPV7033.12: https://www.erfgoedleiden.nl/




De situatie nu:




De situatie nu volgens google streetview.




De situatie nu, foto Ger Hungerink.






Ger Hungerink, 30 september 2020.



Herziening 8 oktober 2020:
Toegevoegd: Het provisionele station van Leiden uit 1842" buiten de Marepoort". Leiden heeft dus wel sinds 17 augustus 1842 een station, maar op de huidige plek werd het pas op 15 juni 1843 in gebruik genomen.
Toegevoegd: meer stations van de HIJSM en de Rhijnspoorweg vermeld.
Toegevoegd: het zou een stijlvolle plek zijn voor de VVV.

Herziening 13 oktober 2020:
Toegevoegd: Zo ver gezocht is het nou ook weer niet... en verder.




Voor een eerder project in oktober 2010, een raam in het restant van de Vrouwekerk, besloot de gemeenteraad om de haalbaarheid te onderzoeken. De kosten bleken met €40.000 erg hoog uit te vallen. Gezien de toen heersende bankencrisis is er van afgezien. Toch heb ik hoop dat ook hier nog eens naar wordt gekeken. Mijn indruk is dat het goedkoper kan. De webpagina is er nog: hier








======= Top =======.